In het jaar dat Lermontov werd geboren (1814), was Byron 26 jaar en had al een grote reputatie opgebouwd als bon-vivant. Iemand die van het leven genoot en vele dames het hof maakte, evenals vele heren trouwens, waarvoor hij toen al bekend was. Hij erfde de titel van baron van zijn oudoom, waardoor hij tot op de dag van vandaag meestal met Lord Byron word aangeduid.
Het belangrijkste thema in zijn werk als dichter echter was zijn compassie met de onderdrukten, onder andere resulterend in The Prisoner of Chillon. Over het algemeen wordt Don Juan als zijn belangrijkste werk beschouwd. Hij verkocht uiteindelijk zijn kasteel in Schotland om het geld daarvan te doneren aan Griekse vrijheidsoorlog tegen de Turken. Hij overleed in Mesolongi in 1824).
Lermontov schreef zijn Ode aan Byron (deze titel is van mij) onder de onuitspreekbare titel Voor *** (in deze compositie de ondertitel) in 1830 - zes jaar na Byron's dood dus. Voor wat hem het meest heeft aangetrokken in Byron - het uiteindelijke succes als dichter, zijn amoureuze uitspattingen met de dames en heren, zijn flamboyante levensstijl, zijn genereuze sentimenten ten aanzien van onderdrukten - is mij niet duidelijk geworden uit de literaire geschiedschrijving hoewel het gedicht zelf daarin enig inzicht geeft. Het heeft in ieder geval een gepassioneerd gedicht opgeleverd, dat ik heb proberen te vertalen in muziek. Hieronder vindt u de Russische tekst en mijn vertaling daarvan. Lermontov overleed overigens in 1841.
Het is de bedoeling dit lied in het Russisch te zingen. De partituur bevat een nauwgezette transliteratie en uitspraakhandleiding voor Nederlandstaligen die geen Russisch spreken. Voor het goede begrip van de tekst is een vertaling in de partituur toegevoegd (zie ook hieronder).
Het gedicht
Не думай, что я был достоин сожаленья,
хотя теперь слова мои печальны.
Нет! Нет. Все мои жестокие мучениья –
одно предчувствие гораздо больших бед.
Я молод; но кипят на сердце звуки,
и Байрона достигнуть я б хотел.
У нас одна душа, одни и те же муки.
О если б одинаков был удел..!
Как он, ищу забвенья и свободы.
Как он, в ребячестве пылал уж я душой.
Любил закат в горах, пенящиеся воды,
И бурь земных и бурь небесных вой.
Как он, ищу спокойствия напрасно,
гоним повсюду мыслию одной.
Гляжу назад - прошедшее ужасно.
Гляжу вперëд - там нет души родной!
De vertaling
Denk niet, dat ik betreurenswaardig ben,
ook al zijn mijn woorden nu melancholiek.
Nee. Nee! Al mijn wrede kwellingen zijn
slechts voorboden van veel groter onheil.
Ik ben jong en klanken borrelen uit mijn hart omhoog,
ik zou zo graag tot Byron willen komen.
Wij delen één ziel, éénzelfde pijn.
O, als ons lot nu ook maar hetzelfde was..!
Net als hij, zoek ik vergetelheid en vrijheid.
Net als bij hem, gloeit ook mijn ziel al sinds ik kind was.
Ik hield van de zonsondergang in de bergen, van bruisend water,
van het huilen van aardse en hemelse stormen.
Net als hij, zoek ik vergeefs naar stilte.
Wij jagen overal dezelfde gedachte na.
Ik kijk terug – een vreselijk verleden.
Ik kijk vooruit – geen zielsverwant te bekennen!
(© Vertaling: Aristos)
U kunt zich hieronder een indruk vormen van het lied.